Elektrisch: vandaag al de aandrijving van de toekomst

Tegen 2035 wil de Europese Unie de verkoop van auto’s met een verbrandingsmotor uitfaseren, en dus lijkt de batterij-elektrische auto de toekomst (al is er ook een niche voor elektrische auto’s met een brandstofcel die elektriciteit produceert op basis van waterstof). Vandaag al schakelen steeds meer mensen over. Op de particuliere markt is het succes voorlopig nog beperkt, maar bedrijven kiezen almaar vaker voor 100% elektrische modellen… modellen die ooit op de tweedehandsmarkt komen en met hun lagere prijzen ook bereikbaar zijn voor de meer modale budgetten van particuliere autokopers.

Waarom?

Elektrische auto’s zijn door hun aandrijving stiller dan auto’s met een verbrandingsmotor. Ze rijden meestal ook soepel, omdat hun elektromotor een mooi koppel biedt dat ook meteen beschikbaar is, in tegenstelling tot een verbrandingsmotor die zijn volledige trekkracht pas aan iets hogere toerentallen levert. Maar het grootste voordeel van elektrische auto’s is dat ze lokaal uitstootvrij zijn. Ze verbranden immers geen brandstof, en er komt dus ook geen CO, CO2, roet, fijnstof, stikstofoxides of andere vervuilende stoffen uit de uitlaat.

Hoeveel kost een elektrische auto

Elektrische auto’s zijn over het algemeen duurder in aankoop dan gelijkaardige modellen met een verbrandingsmotor. Dat hebben ze vooral te danken aan hun batterijen. Omwille van de schaarse of in elk geval voorlopig moeilijk te ontginnen materialen die daarvoor gebruikt worden en hun productie, zorgen die er immers voor dat de factuur flink kan oplopen.

Aankoop en prijsevolutie

Die hogere prijs geldt in elk geval voor de aankoop van een elektrische auto, die volgens specialisten wel goedkoper is in het gebruik. Maar daar komen we verder in dit artikel op terug. Die hogere aankoopprijzen waren in het verleden meer uitgesproken dan vandaag het geval is. De eerste elektrische auto’s waren over het algemeen immers grotere en krachtigere modellen, en elektrische auto’s waren nog een nicheproduct.

Vandaag blijft er nog steeds een meerprijs bestaan, maar de vraag is hoe lang dat nog het geval zal zijn. Er komen immers steeds meer compactere modellen op de markt (zelfs elektrische microcars) die betaalbaarder zijn, en ook qua technologie investeren autobouwers en batterijfabrikanten in manieren om de kosten te drukken. Door standaardisering in de productie en schaalvoordelen bijvoorbeeld, maar ook door andere materialen te gebruiken die minder schaars zijn. Anderzijds lijkt de prijs van auto’s met verbrandingsmotoren te stijgen, onder andere door steeds striktere uitlaatgasnormen. Het valt dus aan te nemen dat de aankoopprijs van een elektrische auto op termijn op hetzelfde niveau komt als die van de modellen met verbrandingsmotor.

Gebruikskosten

In het gebruik zou de elektrische auto een stuk van de meerprijs die je op dit moment nog betaalt bij de aankoop, moeten kunnen terugverdienen. Zo zou de onderhoudskost lager moeten liggen, en afhankelijk van hoe en waar je hem oplaadt, zou hij per kilometer ook minder moeten kosten aan ‘brandstof’ in vergelijking met een benzine of diesel. Maar er zijn nog andere factoren die de totale gebruikskost beïnvloeden.

Onderhoud

Eén van de voordelen van elektrische modellen is volgens experten hun lagere onderhoudskost. En dat is logisch, want een elektromotor bevat heel wat minder bewegende onderdelen dan een verbrandingsmotor, en dus is er op dat vlak minder kans op slijtage. Er moet ook geen olie ververst worden, er is geen distributieriem, geen ontsteking die vervangen moet worden en ga zo maar door. Bovendien slijten de remblokken en schijven ook minder, omdat je bij een elektrische auto over het algemeen minder remt omdat hij energie recupereert wanneer je het gaspedaal lost en dus op de motor remt. Let bij het rijden met een elektrische auto wel op hoe je de banden behandelt. Die krijgen het door het hogere voertuiggewicht sowieso harder te verduren, en als je te enthousiast omspringt met het gaspedaal, kan het hoge koppel op termijn slijtage in de hand werken, zeker wanneer je je bandenspanning niet op peil houdt.

Belastingen

Goed nieuws is er voor eigenaars van een elektrische auto wat de belastingen betreft. In een poging om de keuze voor elektrisch rijden aan te moedigen, zijn die kosten immers minimaal. In Wallonië en Vlaanderen betalen eigenaars van een elektrische auto het minimumbedrag voor de éénmalige belasting op inverkeerstelling (BIV) en de jaarlijkse verkeersbelasting. Die bedragen worden jaarlijks geïndexeerd en kosten je op dit moment elk minder dan € 100. In Vlaanderen zijn eigenaars van een elektrische auto zelfs helemaal vrijgesteld van BIV en verkeersbelasting, ongeacht hoeveel vermogen ze hebben.

Andere financiële stimuli van de overheid dan lage (of onbestaande) belastingen zijn er nauwelijks of niet voor particulieren, in tegenstelling tot in onze buurlanden. Enkel voor de plaatsing van een slimme laadpaal kan je als particulier (onder bepaalde voorwaarden) genieten van een belastingvermindering van 30% met een maximum van € 450. Elektrische bedrijfswagens genieten dan weer van een fiscale aftrekbaarheid van 100% en een minimaal bedrag voor het forfaitaire ‘Voordeel Alle Aard’ (VAA) dat je als bestuurder betaalt omdat je je bedrijfswagen ook privé gebruikt (als de cataloguswaarde van je auto lager is dan ongeveer € 45.000, daarboven stijgt het VAA wel).

Verzekering

Op het vlak van verzekeringen zijn elektrische auto’s niet per se duurder. Voor de burgerlijke aansprakelijkheid telt onder andere de leeftijd van de bestuurder en de woonplaats, maar ook het motorvermogen. Als dat laatste hoog is, betaal je natuurlijk meer, maar de bedragen liggen in lijn met een even krachtig benzine- of dieselmodel. Voor een omniumverzekering telt ook de aankoopprijs, en die is over het algemeen hoger voor elektrische voertuigen, wat een invloed kan hebben op hoeveel je betaalt voor je polis. Check dus bij je verzekeringsmakelaar hoeveel je zal moeten betalen als je een bepaald elektrisch model voor ogen hebt.

Stroomkost

Een factor die een sterke invloed heeft op de gebruikskost van een elektrische auto is de kost van de elektriciteit waarmee je de batterij oplaadt. In een ideaal scenario laad je je auto thuis op met stroom die je zonnepanelen opwekken. Als we de investeringskost in die zonnepanelen en de terugleververgoeding die je zou krijgen om overtollige stroom op het net te plaatsten buiten beschouwing laten, kost laden je niets. Kies bij de installatie van een wallbox oplaadpunt voor een intelligent model, dat bijvoorbeeld alleen je auto wanneer er een stroomoverschot is van je zonnepanelen of het laadvermogen beperkt als dat niet het geval is, om zo pieken in je energieverbruik te beperken (waarmee je het net ontlast en in Vlaanderen de kost van het capaciteitstarief laag houdt).

Heb je thuis geen oplaadmogelijkheid en moet je publiek laden, dan is het een ander verhaal. De kosten voor publiek laden kunnen immers hoog oplopen. Daarbij moet er een verschil gemaakt worden tussen wisselstroomladen (AC) en gelijkstroomladen (DC). De meest publieke laadpalen zijn AC laadpalen met een vermogen van 11 kW of 22 kW. De kost die aangerekend wordt wanneer je aan die palen laadt, is afhankelijk van de laadpaaloperator en staat niet geafficheerd op de paal zelf. Check dus altijd eerst in de app van de laadpasaanbieder hoeveel je betaalt voor je begint te laden. De bedragen per kWh lopen over het algemeen uiteen van zo’n € 0,30 tot bijna € 0,80! 100 km rijden in een auto die 15 kWh/100 km verbruikt, kan je met andere woorden tussen de € 4,5 en… €12 kosten, een stevig verschil! Soms is er ook een connectiekost, een kost per minuut dat je aan het laden bent of een ‘idle fee’, een bedrag per minuut dat je auto ingeplugd blijft wanneer hij volledig opgeladen is.

De kosten aan een DC snellaadpaal zijn over het algemeen nog hoger, met bedragen tussen de € 0,65 en € 0,90 per kWh, met ook hier soms extra kosten, net als bij de AC laadpalen. Laad je vaak aan DC snellaadpalen, dan is het de moeite om te checken of je bij bepaalde laadpaaloperatoren geen abonnement kan afsluiten, waarbij je tegen een vaste maandelijkse kost kan laden aan een lager bedrag per kWh.

In de praktijk

Rijden met een elektrische auto is in principe als rijden met een traditionele auto met automaat. Er zijn met andere woorden maar twee pedalen: een gaspedaal (al is dat woord misschien niet ideaal in een elektrische auto) en een rempedaal. Het koppel of de trekkracht van elektromotoren is echter meteen beschikbaar, in tegenstelling tot bij auto’s met verbrandingsmotoren die hun volle potentieel pas leveren wanneer de motor op toeren is, waardoor elektrische auto’s meestal vlot optrekken. Ze doen dat zonder schokken en zonder geluid, waardoor veel mensen rijden met een elektrische auto aangenaam vinden. Remmen kan uiteraard met het rempedaal, maar de meeste elektrische auto’s recupereren energie wanneer je het gaspedaal lost, en remmen daarom meer af op de motor, waardoor je de remmen minder moet gebruiken. Sommige elektrische auto’s beschikken over een ‘one pedal driving’-functie, waarbij je de snelheid en het afremmen tot stilstand zelfs volledig kan aanpassen met het gaspedaal, zonder ooit aan de rem te moeten komen (tenzij bij een noodstop).

Rijbereik

De grootste aanpassing wanneer je overstapt van een auto met verbrandingsmotor naar een elektrische is je bewust zijn van het rijbereik, of hoever je kan rijden met een volledig opgeladen batterij. Je elektrische auto terug opladen duurt immers langer dan een benzine- of dieselauto tanken, waardoor je op voorhand wat moet plannen als je langere afstanden wil afleggen. Bovendien fluctueert het rijbereik bij elektrische auto’s onder invloed van externe factoren sterker dan bij auto’s met een verbrandingsmotor. Bij koude temperaturen of constant hoge snelheden zal je bijvoorbeeld veel minder afstand kunnen afleggen op een volledig opgeladen batterij dan bij 20 °C en bij stadsverkeer, waar elektrische auto’s minder verbruiken en veel energie kunnen recupereren bij het afremmen. De officiële rijbereikcijfers die autobouwers opgeven zijn gebaseerd op het WLTP-protocol, een set van omstandigheden die gevolgd moeten worden bij de homologatie van het cijfer. Die omstandigheden zijn eerder gunstig, dus in de realiteit kan het verbruik afwijken in functie van je onder andere je rijstijl, de temperatuur en de route. Maar het geeft wel een indicatie van het RIJBEREIK en een vergelijkingsbasis die gelijk is voor verschillende modellen.

Range anxiety

In de begindagen van de elektrische auto was het rijbereik van de meeste modellen nog eerder beperkt en de openbare oplaadmogelijkheden bijna onbestaande, met als gevolg dat bestuurders van elektrische auto’s al eens last konden krijgen van ‘range anxiety’, of angst om niet tot te komen met de energie in hun batterij om hun geplande traject af te leggen. Vandaag beschikken de meeste elektrische auto’s echter over een grotere batterijcapaciteit en is het aanbod van openbare oplaadmogelijkheden ook groter, waardoor je mits wat planning de meeste dagdagelijkse trajecten zonder stress kan afleggen. Maar let er bij de aankoop van een elektrische auto op dat het rijbereik aangepast is aan je behoeftes. Rij je dagelijks van de Ardennen naar de Kust en terug, ga dan voor een model met een groter rijbereik en een hoger snellaadvermogen dan wanneer je dagelijks amper enkele tientallen kilometers aflegt. Logisch.

Batterijdegradatie en garantie

Het rijbereik van een elektrische auto kan ook afnemen door batterijdegradatie doorheen de jaren. De hoeveelheid stroom die de batterij kan opslaan neemt dan af, waardoor je minder ver kan rijden. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals bijvoorbeeld veelvuldig DC snelladen en een te hoge temperatuur in de batterij. Maar de nieuwste modellen zijn meestal uitgerust met een beter warmtebeheer, waardoor het probleem minder vaak zou moeten voorkomen. Koop je een tweedehands elektrische auto? Laat dan voor alle zekerheid testen over hoeveel capaciteit de batterij nog beschikt. Weet dat de meeste autobouwers een garantie van 8 jaar geven op de batterij, waarbij die na die periode nog over een bepaald capaciteitspercentage moet beschikken, anders wordt ze onder garantie vervangen. Check dus zeker de garantievoorwaarden, en let ook op het maximale aantal kilometers en het aantal jaren dat gedekt is door de garantie.

Oplaadmogelijkheden

Terwijl je een auto met verbrandingsmotor moet tanken, moet je een elektrische auto opladen. Daarbij zijn twee aspecten belangrijk: hoe snel kan je auto opladen en wat zijn de mogelijkheden om hem op te laden. Voor het eerste aspect moet je kijken naar het maximale laadvermogen van de oplader die in de auto is ingebouwd. Het AC laadvermogen of wisselstroomlaadvermogen kan oplopen van een paar kW aan een normaal stopcontact via een meegeleverde lader, tot maximaal 22 kW via een Type 2-laadpunt (zoals aan een wallbox thuis of de meeste openbare laadstations). Veel elektrische auto’s kunnen 11 kW laden, terwijl een aantal modellen driefasig aan 22 kW kunnen laden (standaard of optioneel). Hoe hoger het laadvermogen, hoe sneller je batterij terug helemaal opgeladen zal zijn aan een laadpunt met voldoende laadvermogen.

Bij DC of gelijstroomladen moet de stroom die door een DC snellaadstation geleverd wordt niet door de boordlader omgezet worden om de hoogspanningsbatterij te voeden, dus kan er veel sneller geladen worden. Op dit moment kan je al elektrische auto’s kopen met een laadvermogen van 350 kW en meer, waardoor je aan een laadpaal die dat soort vermogens kan leveren in een paar minuten genoeg stroom kan laden voor 100 km en op relatief korte termijn (afhankelijk van de batterijcapaciteit en het laadvermogen) de batterij voor 80% op kan laden. Boven de 80% opladen duurt meestal wat langer, omdat er bij de meeste elektrische auto’s beveiligingen zijn ingebouwd om het laadvermogen te beperken. Niet elke elektrische auto is standaard uitgerust met een aansluiting voor DC gelijkstroomladen. Als je onderweg snel wil bijladen, check je dus best of dat al dan niet het geval is. Daarbij zijn twee mogelijke aansluittypes: CHAdeMO (soms gebruikt door Franse en Japanse modellen, maar wordt grotendeels uitgefaseerd) en CCS Combo 2, wat stilaan de standaard wordt voor ultrasnelladen in Europa.

Oplaadpunten

Voor het opladen zelf zijn er verschillende mogelijkheden. Je kan gewoon aan een 230 V stekker opladen met de meegeleverde laadkabel, maar dat gaat traag. Een modern stopcontact in huis levert een vermogen van iets meer dan 3 kW, dus je kan bij benadering zelf uitrekenen hoe lang het zal duren om je batterij helemaal op te laden. Een batterij met een capaciteit van 30 kWh (kilowattuur) is aan een vermogen van 3 kW (3.000 Watt) in 10 uur opgeladen, al is dat te simplistisch gesteld. Traag dus, en je stopcontact levert daarbij gedurende de volledige tijd zijn maximale capaciteit, wat je elektrische installatie op de proef stelt. Laad je dus vaak thuis, dan is het een beter idee om een wallbox te installeren. Die kan meestal een hoger vermogen leveren (tot 22 kW voor de duurdere driefasige modellen), en bij de plaatsing wordt rekening gehouden met het hogere vermogen dat ze vragen van je installatie, met onder andere dikkere kabels en de juiste overspanningsbeveiliging.

Ga je openbaar laden, dan heb je meestal de keuze uit ‘gewone’ laadstations die vaak 11 kW of 22 kW leveren en steeds vaker te vinden zijn in steden en dorpen (al hebben sommige regio’s nog een achterstand en zijn er veel meer openbare oplaadpunten nodig nu steeds meer mensen overschakelen op elektrisch rijden). Je betaalt voor het opladen over het algemeen met je laadpas (je kan ze niet betalen met een betaalkaart) en vindt ze in de app van je laadpasaanbieder, waar je ook ziet hoeveel het opladen je zal kosten. Voor deze stations heb je een Type 2 laadkabel nodig, die vaak meegeleverd wordt met de auto.

DC snellaadstations beschikken over het algemeen over een veel hoger vermogen (vanaf ongeveer 50 kW tot 350 kW en meer) en laden je auto dus veel sneller op als die voorzien is van een DC laadaansluiting met een voldoende hoog vermogen. Je vindt deze snellaadstations vaak langs de snelweg en soms bij handelszaken en zijn handig als je grote afstanden moet afleggen of geen tijd hebt om te wachten tot je auto opgeladen is aan een trager laadstation. Ze zijn voor laadpaaloperatoren veel duurder om te plaatsen, en daarom zijn er veel minder van dan AC laadstations. De stroom die je er in je elektrische auto ‘tankt’ kost meestal ook meer. Check de prijs dus in de app van je laadpasaanbieder voor je begint te laden.

Voor- en nadelen

De strategie van de Europese unie zorgt ervoor dat vroeg of laat zo goed als iedereen zal moeten overschakelen naar elektrisch rijden. Afhankelijk van je behoeftes en mogelijkheden, is een overstap vandaag al te overwegen, hetzij uit ecologische overweging, hetzij uit financiële overwegingen of om andere redenen. Het aanbod van 100% elektrische auto’s wordt in elk geval zienderogen groter. Maak dus zelf de afweging of het voor jou nuttig is om nu al elektrisch te gaan rijden, en bekijk welke modellen er verkrijgbaar zijn op de markt.