Klimaatneutraal op weg: Wat zijn de voor- en nadelen van de verschillende ecologische brandstoffen?
In een tijd waarin klimaatverandering steeds meer aandacht krijgt, zoeken veel Belgische automobilisten naar manieren om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Terwijl elektrische voertuigen in opmars zijn, bieden e-brandstoffen een fascinerend alternatief dat je misschien nog niet goed kent. Deze synthetische brandstoffen kunnen je huidige wagen klimaatneutraal maken zonder dat je afscheid hoeft te nemen van je vertrouwde verbrandingsmotor. In dit artikel ontdek je alles over e-brandstoffen: wat ze zijn, hoe ze werken, wat de verschillen zijn met biobrandstoffen en hoe je er in België gebruik van kunt maken.
Inhoud
Wat zijn e-brandstoffen en hoe worden ze geproduceerd?
E-brandstoffen, ook wel synthetische brandstoffen of electrofuels genoemd, zijn vloeibare of gasvormige brandstoffen die worden gemaakt met behulp van duurzaam opgewekte elektriciteit. Anders dan fossiele brandstoffen die uit de aarde worden gewonnen, worden e-brandstoffen kunstmatig geproduceerd in een proces waarbij water en CO2 worden omgezet in bruikbare brandstof.
Het principe achter e-brandstoffen is even eenvoudig als geniaal: ze gebruiken hernieuwbare energie om water te splitsen in waterstof en zuurstof (via elektrolyse). De waterstof wordt vervolgens gecombineerd met CO2 die uit de atmosfeer of industriële bronnen wordt afgevangen. Het eindresultaat is een koolwaterstofverbinding die chemisch identiek is aan conventionele benzine of diesel.
Het baanbrekende aspect van e-brandstoffen is dat ze een gesloten koolstofcyclus kunnen creëren. Wanneer je rijdt met e-brandstof die is gemaakt met CO2 uit de lucht, komt bij verbranding precies dezelfde hoeveelheid CO2 vrij als eerder uit de atmosfeer is gehaald. Het nettoresultaat: klimaatneutrale mobiliteit zonder je huidige wagen te vervangen.
De productie van e-brandstoffen begint met groene elektriciteit, opgewekt uit hernieuwbare bronnen zoals wind, zon of waterkracht. Met deze elektriciteit wordt water gesplitst in waterstof en zuurstof via elektrolyse. Tegelijkertijd wordt CO2 verzameld, hetzij rechtstreeks uit de atmosfeer via Direct Air Capture technologie, hetzij uit industriële processen. Deze componenten worden vervolgens samengevoegd in een chemisch proces dat bekend staat als Fischer-Tropsch-synthese of methanolsynthese, wat resulteert in synthetische koolwaterstofverbindingen die kunnen worden verfijnd tot diverse brandstoffen.
Voor deze productieketen zijn grote installaties nodig die bij voorkeur geplaatst worden op locaties met overvloed aan hernieuwbare energie. Chili, Marokko en Australië zijn landen met pilootprojecten vanwege hun uitstekende omstandigheden voor zonne- en windenergie. In 2022 opende Porsche bijvoorbeeld een pilootfabriek voor e-brandstoffen in Punta Arenas, Chili, waar sterke, constante winden ideale omstandigheden bieden voor windenergie. De faciliteit moet uiteindelijk 550 miljoen liter synthetische brandstof per jaar produceren.
De voordelen van e-brandstoffen voor jouw mobiliteit
Als je overweegt over te stappen op duurzamere opties voor je mobiliteit, bieden e-brandstoffen een aantal belangrijke voordelen. Een van de grootste pluspunten is dat je huidige wagen er zonder aanpassingen op kan rijden. In tegenstelling tot de overstap naar elektrisch, waterstof of sommige types biobrandstoffen, hoef je geen nieuwe auto aan te schaffen of technische modificaties te laten uitvoeren. De chemische eigenschappen van e-brandstoffen zijn identiek aan die van conventionele fossiele brandstoffen.
E-brandstoffen kunnen worden vervoerd, opgeslagen en getankt via de bestaande infrastructuur. Tankstations, tankwagens, pijpleidingen en opslagtanks kunnen allemaal worden gebruikt zonder modificaties. Dit maakt de transitie naar deze duurzamere brandstof veel eenvoudiger en goedkoper dan het opzetten van een volledig nieuwe infrastructuur voor bijvoorbeeld elektrisch laden of waterstof.
In vergelijking met batterijen hebben vloeibare brandstoffen een veel hogere energiedichtheid. Een liter e-brandstof bevat ongeveer 10 keer zoveel energie als een moderne batterij van hetzelfde gewicht. Dit betekent dat je met e-brandstoffen dezelfde actieradius behoudt als met conventionele brandstoffen, zonder compromissen te moeten sluiten op het gebied van laadtijd of bereik.
Wanneer e-brandstoffen worden geproduceerd met CO2 uit de atmosfeer en hernieuwbare elektriciteit, zijn ze in principe klimaatneutraal. De CO2 die vrijkomt bij verbranding is dezelfde CO2 die eerder uit de atmosfeer is gehaald, waardoor er geen netto toename is van broeikasgassen. E-brandstoffen zijn niet bedoeld om elektrificatie te vervangen, maar eerder om deze aan te vullen. Terwijl personenwagens in stedelijke gebieden steeds meer elektrisch worden, kunnen e-brandstoffen een oplossing bieden voor toepassingen waar elektrificatie moeilijk is, zoals luchtvaart, scheepvaart, langeafstandstransport of klassieke wagens.
Een uniek voordeel van e-brandstoffen is dat ze kunnen dienen als seizoensgebonden energieopslag. Overtollige hernieuwbare energie in zonnige of winderige periodes kan worden omgezet in e-brandstoffen en worden opgeslagen voor gebruik wanneer hernieuwbare bronnen minder beschikbaar zijn.
E-brandstoffen vs. biobrandstoffen: wat is het verschil?
Biobrandstoffen zijn al langer bekend in België en worden vaak verward met e-brandstoffen. Hoewel beide alternatieven bieden voor fossiele brandstoffen, zijn er fundamentele verschillen die je moet begrijpen.
Biobrandstoffen worden gemaakt van organisch materiaal, zoals gewassen (mais, koolzaad, suikerriet), plantaardige oliën, algen of organisch afval. De meest bekende vormen zijn bio-ethanol (voor benzinemotoren) en biodiesel (voor dieselmotoren). In België wordt al jarenlang biobrandstof bijgemengd in conventionele brandstoffen; de E10-benzine die je tankt bevat bijvoorbeeld tot 10% bio-ethanol.
Het grootste verschil met e-brandstoffen zit in de oorsprong van de grondstoffen. Terwijl e-brandstoffen elektriciteit, water en CO2 gebruiken, zijn biobrandstoffen afhankelijk van biomassa die grond, water en meststoffen nodig heeft om te groeien. Dit leidt tot enkele belangrijke verschillen op het gebied van landgebruik, klimaatimpact, schaalbaarheid en compatibiliteit met voertuigen.
Biobrandstoffen van de eerste generatie, gemaakt van voedselgewassen, concurreren direct met voedselproductie om landbouwgrond. Dit heeft geleid tot controverses over voedselprijzen en ontbossing. E-brandstoffen hebben daarentegen geen landbouwgrond nodig en kunnen worden geproduceerd in gebieden die ongeschikt zijn voor landbouw, zoals woestijnen met veel zonlicht.
Biobrandstoffen worden vaak als CO2-neutraal beschouwd omdat de planten tijdens hun groei CO2 opnemen die later weer vrijkomt bij verbranding. In de praktijk is de klimaatimpact echter complexer door factoren als landgebruiksverandering, transport, meststoffen en verwerkingsprocessen. E-brandstoffen kunnen een lagere totale uitstoot hebben als ze worden geproduceerd met 100% hernieuwbare energie, maar zijn momenteel energieintensiever om te produceren.
De productie van biobrandstoffen wordt beperkt door de beschikbaarheid van geschikte landbouwgrond. E-brandstoffen zijn in theorie onbeperkt schaalbaar zolang er voldoende hernieuwbare elektriciteit beschikbaar is en CO2 kan worden afgevangen. Hoge concentraties biobrandstoffen (zoals E85 met 85% ethanol) vereisen vaak aanpassingen aan motoren. E-brandstoffen zijn chemisch identiek aan hun fossiele tegenhangers en vereisen geen enkele aanpassing.
Biobrandstoffen zijn momenteel veel wijder verspreid in België door verplichte bijmenging in conventionele brandstoffen. E-brandstoffen staan nog in de kinderschoenen wat betreft marktbeschikbaarheid en productiecapaciteit. De Europese regelgeving erkent beide als mogelijke oplossingen voor het vergroenen van transport, maar met verschillende toepassingsgebieden.
De huidige stand van zaken in België en Europa
Als je je afvraagt hoe het staat met e-brandstoffen in België, is het belangrijk om de bredere Europese context te begrijpen. De EU heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen vastgelegd in het Fit for 55-pakket, dat een vermindering van broeikasgasemissies met minstens 55% tegen 2030 beoogt.
In juli 2023 bereikte de EU een belangrijke mijlpaal toen het een uitzondering maakte voor voertuigen die rijden op "CO2-neutrale brandstoffen" binnen het oorspronkelijke plan om alle nieuwe auto's met verbrandingsmotoren vanaf 2035 te verbieden. Deze uitzonderingsclausule biedt e-brandstoffen een duidelijk pad naar de toekomst. De Renewable Energy Directive definieert ook doelstellingen voor het aandeel hernieuwbare energie in transport, waarbij e-brandstoffen worden erkend als een van de mogelijke oplossingen. Ze worden gedefinieerd als "Renewable Fuels of Non-Biological Origin" (RFNBO's) en krijgen steeds meer aandacht in het Europese beleid.
In België zijn e-brandstoffen nog niet breed beschikbaar voor consumenten. De huidige focus ligt vooral op bijmenging van biobrandstoffen conform Europese vereisten. De Belgische distributeurs en raffinaderijen volgen de ontwikkelingen echter op de voet en bereiden zich voor op toekomstige integratie van e-brandstoffen in hun aanbod. Het Belgische klimaatbeleid voor transport richt zich momenteel vooral op elektrificatie en bijmenging van biobrandstoffen, maar e-brandstoffen worden gezien als een belangrijke aanvulling, vooral voor het bestaande wagenpark en zwaar transport.
Terwijl commerciële beschikbaarheid nog beperkt is, zijn er verschillende pilootprojecten in Europa die de technologie verder ontwikkelen. In Duitsland heeft Audi een e-diesel fabriek in Laufenburg en werkt Sunfire in Dresden aan synthetische kerosine. In Noorwegen wordt gewerkt aan de productie van "blue crude" dat kan worden geraffineerd tot verschillende e-brandstoffen. Belgische onderzoeksinstellingen zoals VITO en universiteiten zijn betrokken bij Europese onderzoeksprojecten rond e-brandstoffen, en er zijn plannen om lokale pilootprojecten op te zetten, mogelijk gekoppeld aan de Belgische offshore windparken in de Noordzee.
Experts verwachten dat e-brandstoffen vanaf 2025-2030 geleidelijk beschikbaar zullen komen voor Belgische consumenten, aanvankelijk waarschijnlijk in beperkte hoeveelheden en tegen een hogere prijs dan conventionele brandstoffen. Naarmate de productiecapaciteit toeneemt en de technologie verbetert, zullen de kosten naar verwachting dalen.
Praktische overwegingen en toekomstperspectief voor Belgische automobilisten
Als je overweegt om in de toekomst e-brandstoffen te gebruiken, zijn er enkele praktische zaken om rekening mee te houden. Momenteel is de productie van e-brandstoffen nog relatief duur. Schattingen variëren, maar in de huidige pilootfase liggen de kosten tussen 4 en 10 euro per liter, afhankelijk van de productiemethode en schaal. Naarmate de technologie rijpt en de productiecapaciteit toeneemt, wordt verwacht dat de prijzen zullen dalen tot ongeveer 2-3 euro per liter tegen 2030. De hogere kosten worden voornamelijk veroorzaakt door de energie-intensieve productie en het feit dat de technologie nog in de ontwikkelingsfase zit. Overheidsstimulansen, zoals belastingvoordelen of subsidies, zouden kunnen helpen om deze brandstoffen betaalbaarder te maken tijdens de overgangsfase.
Op dit moment is het nog niet mogelijk om pure e-brandstoffen te tanken bij Belgische tankstations. In de toekomst zullen e-brandstoffen waarschijnlijk eerst worden geïntroduceerd als bijmenging bij conventionele brandstoffen, vergelijkbaar met hoe biobrandstoffen geleidelijk werden ingevoerd. Wanneer je in de toekomst e-brandstoffen wilt tanken, zal dat waarschijnlijk mogelijk zijn bij bestaande tankstations. In eerste instantie zullen vermoedelijk premium brandstofmerken e-brandstoffen aanbieden als een milieuvriendelijker alternatief.
Goed nieuws: e-brandstoffen bieden dezelfde of zelfs betere prestaties dan conventionele brandstoffen. Omdat ze synthetisch worden geproduceerd, kunnen ze zeer zuiver zijn, zonder de onzuiverheden die in fossiele brandstoffen voorkomen. Dit kan leiden tot schonere verbranding, minder slijtage aan motoronderdelen en lagere onderhoudskosten op lange termijn. Tests door autofabrikanten zoals Porsche hebben aangetoond dat motoren die op e-brandstoffen draaien vergelijkbare of betere prestaties leveren dan met fossiele brandstoffen, zonder aanpassingen aan de motor.
Als je recent een nieuwe benzine- of dieselauto hebt gekocht, bieden e-brandstoffen een manier om je ecologische voetafdruk te verkleinen zonder een nieuwe wagen aan te schaffen. De gemiddelde levensduur van een auto in België is ongeveer 15 jaar, wat betekent dat veel van de huidige wagens nog op de weg zullen zijn in 2035, wanneer de verkoop van nieuwe auto's met verbrandingsmotoren wordt beperkt.
Besluit
Als Belgische automobilist sta je voor uitdagende maar ook spannende tijden. De transitie naar klimaatneutrale mobiliteit biedt nieuwe opties, waaronder e-brandstoffen, die je kunnen helpen om duurzamer te rijden zonder drastische veranderingen in je mobiliteitsgewoonten.
E-brandstoffen bieden een unieke mogelijkheid om je huidige wagen te blijven gebruiken terwijl je toch bijdraagt aan klimaatdoelstellingen. Ze vormen een brug tussen het verleden van fossiele brandstoffen en een toekomst van diverse, duurzame mobiliteitsoplossingen.
Hoewel de brede beschikbaarheid van e-brandstoffen in België nog enkele jaren op zich laat wachten, is het goed om je nu al te informeren over deze opkomende technologie. Door bewuste keuzes te maken, kun je bijdragen aan een groenere toekomst zonder in te boeten op mobiliteit en flexibiliteit.
Uiteindelijk gaat de transitie naar klimaatneutrale mobiliteit niet alleen over technologie, maar ook over hoe we als maatschappij omgaan met onze mobiliteitsbehoeften. E-brandstoffen zijn één deel van de oplossing, naast elektrificatie, openbaar vervoer, fietsen en slimmere mobiliteitsconcepten. Door open te staan voor deze diversiteit aan oplossingen, help je mee aan een duurzamere toekomst voor jezelf en volgende generaties.
