Automaat in de auto: Zo werkt het (en dit zijn de goedkoopste nieuwe auto’s met automaat)

Automatische transmissies – in de volksmond vaak gewoon ‘automaat’ genoemd – zijn al jarenlang aan een stevige opmars bezig. Waar de klassieke handgeschakelde versnellingsbak ooit de norm was in Europa, kiezen steeds meer automobilisten vandaag voor het gemak van een automaat. In dit artikel duiken we diep in de wereld van automatische versnellingsbakken: van de verschillende types en hun werking tot betaalbare modellen met automaat en hun rol in elektrische voertuigen.

Inhoud

• Wat is een automaat?
• De verschillende types automatische versnellingsbakken
• Hoe werkt een automaat?
• Automaat en elektrische auto’s
• Is een automaat duurder?
• De vijf goedkoopste auto's met automaat in België
• Besluit

Wat is een automaat?

Een automatische versnellingsbak neemt het werk van de bestuurder over wanneer het aankomt op schakelen. In plaats van zelf te ontkoppelen, schakelen en koppelen, bepaalt de automaat zelf wanneer en hoe de versnelling verandert. Dit zorgt niet alleen voor een aangenamere rijervaring, maar vaak ook voor een efficiënter brandstofverbruik en minder slijtage – mits correct gebruik.

De verschillende types automatische versnellingsbakken

1. Traditionele automatische versnellingsbak (conventionele automaat)

Deze automaten maken gebruik van een koppelomvormer in plaats van een klassieke koppeling. De versnellingswissel gebeurt via een complex systeem van tandwielen en hydraulica. Ze zijn bekend om hun soepelheid, maar worden soms bekritiseerd om hun lagere efficiëntie vergeleken met handgeschakelde systemen. Tegenwoordig zijn moderne versies zoals de ZF 8-traps veel efficiënter en wijdverspreid.

2. CVT (Continu Variabele Transmissie)

CVT’s maken geen gebruik van vaste versnellingen, maar van een systeem met twee poelies verbonden door een duwband of ketting, wat zorgt voor een traploze overgang tussen overbrengingsverhoudingen. Het voordeel: de motor draait altijd in het meest efficiënte toerental. Het nadeel is dat CVT’s soms een ‘rubberbandgevoel’ geven bij acceleratie en minder dynamisch aanvoelen.

3. DCT (Dubbele koppelingstransmissie)

De dubbele koppelingstransmissie is ontwikkeld om snelheid én efficiëntie te combineren. Er zijn twee koppelingen: één voor de even en één voor de oneven versnellingen. Tijdens het rijden wordt de volgende versnelling al voorbereid, wat zorgt voor ultrasnelle schakelmomenten. Bekende voorbeelden zijn de DSG van Volkswagen of de EDC van Renault. Wel kunnen deze versnellingsbakken wat schokkerig zijn bij langzaam rijden.

4. Geautomatiseerde handbak (robotbak)

Dit type is technisch een handgeschakelde versnellingsbak die via actuatoren automatisch bediend wordt. Ze zijn goedkoper om te produceren, maar missen vaak de souplesse van andere automaten. Vooral in goedkopere modellen of oudere stadsauto’s vind je deze nog terug. Denk aan modellen als de Toyota Aygo X of Fiat Panda Dualogic.

Hoe werkt een automaat? (Simpel uitgelegd)

Hoewel de precieze werking per type verschilt, is het algemene principe eenvoudig: een automaat meet rijomstandigheden (zoals snelheid, gaspedaalpositie en motortoerental) en kiest automatisch de juiste versnelling. De bestuurder hoeft geen koppeling in te duwen of pook te bewegen – dat gebeurt automatisch op basis van sensoren en hydraulica of elektronica.

Bij een traditionele automaat bepaalt een hydraulisch systeem wanneer er geschakeld moet worden. Een DCT gebruikt actuatoren en een dubbele koppeling, terwijl een CVT met variabele poelies continu de verhouding aanpast.

Moderne automaten communiceren ook met andere voertuigsystemen (zoals cruisecontrol en navigatie) om anticiperend te schakelen. Rij je bijvoorbeeld bergop, dan zal de automaat langer in een lagere versnelling blijven.

Automaat en elektrische auto’s

Elektrische auto’s hebben doorgaans geen nood aan een klassieke versnellingsbak. De meeste EV’s hebben slechts één vaste overbrenging, omdat elektromotoren over een veel breder toerenbereik beschikken dan verbrandingsmotoren. Dat betekent: vol koppel vanaf nul en geen nood aan meerdere versnellingen.

Er zijn echter uitzonderingen. De Porsche Taycan bijvoorbeeld gebruikt een tweevoudige transmissie voor betere prestaties bij zowel lage als hoge snelheden. Ook sommige sportieve of grote elektrische voertuigen kunnen een versnellingsbak hebben voor optimale efficiëntie.

Wat vaststaat: elektrische auto’s rijden altijd als een automaat, aangezien er geen koppeling of manuele schakeling vereist is.

Is een automaat duurder?

In de meeste gevallen is een auto met automatische versnellingsbak duurder dan dezelfde versie met handgeschakelde bak. Dat prijsverschil zit hem vooral in de complexiteit van de techniek. Een DCT of conventionele automaat vraagt meer ontwikkelingskosten en bestaat uit meer onderdelen die duurder zijn om te produceren. Ook bij het onderhoud kunnen de kosten oplopen: sommige automaten vereisen specifieke olie en tijdig onderhoud om slijtage te vermijden. Toch is het prijsverschil de laatste jaren kleiner geworden, zeker bij kleinere modellen met eenvoudige robotbakken of CVT’s. Bovendien wegen het rijcomfort en de toegenomen efficiëntie voor veel automobilisten zwaarder door dan de hogere aankoopprijs.

De vijf goedkoopste auto's met automaat in België (2025)

Wie denkt dat een automaat altijd duur moet zijn, heeft het mis. Steeds meer betaalbare stadsauto’s en compacte wagens zijn verkrijgbaar met automatische versnellingsbak. Hieronder vind je vijf modellen die in 2025 met automaat beschikbaar zijn tegen een relatief lage prijs.

1. Hyundai i10 – vanaf ongeveer €16.500

De Hyundai i10 biedt een automatische versnellingsbak (robotbak) op de 1.0 MPI-versie. Geen luxe, wel degelijk vervoer met het gemak van een automaat.

2. Toyota Aygo X – vanaf ongeveer €17.000

De populaire stadsauto is beschikbaar met een CVT, wat zorgt voor soepel stadsverkeer. Ideaal voor wie veel in de file staat.

3. Dacia Sandero CVT – vanaf ongeveer €17.500

De Sandero is sowieso een van de goedkoopste auto’s op de markt. De versie met CVT biedt een verrassend comfortabele rijervaring voor het budget.

4. Kia Picanto – vanaf ongeveer €17.500

Net als de i10 biedt ook de Picanto een automatische variant. Het is een klassieke robotbak, maar voor het stadsverkeer meer dan voldoende.

5. Fiat Panda Hybrid Dualogic – vanaf ongeveer €18.000

De Panda is misschien wat gedateerd, maar biedt nog steeds een van de goedkoopste automatische transmissies op de markt. Verwacht geen luxe, maar wel eenvoud.

Bonus: Dacia Spring – vanaf ongeveer €19.000

De goedkoopste elektrische auto (met dus een “automaat”)? Die vind je uiteraard ook bij Dacia. De Spring kent een basisprijs van ongeveer 19.000 euro en is daardoor het goedkoopste toegangsticket tot elektrisch rijden met een automaat.

Besluit

De automatische versnellingsbak heeft zich intussen stevig genesteld in het straatbeeld, en dat is geen toeval. Waar een automaat vroeger werd gezien als een luxeoptie voor grote wagens, is het vandaag een comfortabele en steeds betaalbaardere keuze geworden, ook in het stadssegment. Of je nu kiest voor een klassieke automaat, een CVT of een dubbele koppeling, elk systeem heeft zijn eigen voordelen en aandachtspunten. En met de opmars van elektrische wagens – die vrijwel allemaal automatisch rijden – lijkt het einde van de handgeschakelde versnellingsbak stilaan in zicht. Of je nu kiest voor gemak, zuinigheid of prestaties: met een automaat zit je steeds vaker goed.